درسی از حضرت محمد (ص) برای آسان گرفتن مشکلات

بازخبر, سوره مبارکه شرح سوره‌ای است مکی که در مصحف شریف سوره نود و چهارم است اما دوازدهمین سوره‌ ای است که بر پیامبر (ص) نازل شده است.

متن سوره و ترجمه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ ﴿۱﴾

آیا براى تو سینه‏ ات را نگشاده‏ ایم (۱)

وَوَضَعْنَا عَنْکَ وِزْرَکَ ﴿۲﴾

و بار گرانت را از [دوش] تو برنداشتیم (۲)

الَّذِی أَنْقَضَ ظَهْرَکَ ﴿۳﴾

[بارى] که [گویى] پشت تو را شکست (۳)

وَرَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ ﴿۴﴾

و نامت را براى تو بلند گردانیدیم (۴)

فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا ﴿۵﴾

پس [بدان که] با دشوارى آسانى است (۵)

إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا ﴿۶﴾

آرى با دشوارى آسانى است (۶)

فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ ﴿۷﴾

پس چون فراغت‏ یافتى به طاعت درکوش (۷)

وَإِلَى رَبِّکَ فَارْغَبْ ﴿۸﴾

و با اشتیاق به سوى پروردگارت روى آور (۸)

این سوره با یادآوری عنایت‌ های بزرگ خدا به پیامبر (ص)، ایشان را برای گسترش تلاش‌ ها و تحمّل رنج‌ ها و سختی‌ های جدید آماده می‌کند. به راستی پیامبر(ص) چگونه می‌ تواند این دشواری‌ ها را تحمل کند؟

شرح واژگان کلیدی

بیان آیات

سوره مبارکه شرح از دو گفتار تشکیل شده است

گفتار اول: نعمت‌ های خدا به پیامبر (ص) پس از تحمل مشکلات رسالت

آیات نخست سوره شرح با شمارش آثار و پیامدهای مثبت و دور از انتظاری که خداوند پس از پذیرش مسئولیت رسالت نصیب پیامبر اکرم (ص) کرده است آغاز می‌شود. در این آیات به سه نعمت بزرگ خداوند اشاره شده است:

نعمت اول: شرح صدر و قدرت تحمل سختی‌ها

ألَمَْ نَشْرَحْ لکََ صَدْرَکَ(۱)

همانگونه که آیه نخست می‌فرماید: «آیا به تو شرح صدر ندادیم؟

نعمت دوم: فراهم آوردن زمینه‌ های مساعد برای دعوت پیامبر (ص)

خداوند به رغم همه کارشکنی‌ های مخالفان، زمینه پذیرش دعوت پیامبر (ص) را در مردم به وجود آورد و به این وسیله، سنگینی بار رسالت را که بر دوش ایشان سنگینی می‌کرد. وَوَضَعْنَا عَنْکَ وِزْرَکَ ﴿۲﴾ الَّذِی أَنْقَضَ ظَهْرَکَ ﴿۳﴾

نعمت سوم: ایمان آوردن بسیاری از مردم

به رغم خواست و تلاش مشرکان، خداوند مقدماتی را فراهم آورد که به سرعت نام پیامبر (ص) در همه جا پیچید و گروه بسیاری به او ایمان آوردند، تا آنجا که اندکی پس

از وفات پیامبر (ص)، آوازه ایشان در سراسر جهان منتشر شد. خداوند سبحان از این نعمت چنین یاد می‌کند: و ما آوازه‌ ات را بلند گردانیدیم: وَ رَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ(۴).

گفتار دوم: دو درس از رویارویی پیامبر با مشکلات رسالت

با توجه به پیامدهایی که مسئولیت رسالت برای پیامبر (ص) به دنبال داشت، از آیات بعد می‌توان دو درس مهم برداشت کرد: نخست آنکه برخورداری پیامبر (ص) از مواهب و حمایت‌ های خاص خدا پس از رسالت، به عنوان یک نمونه و شاهد گویا نشان می‌دهد که نباید سختی‌ ها و مشکلات را تنها از جنبه منفی آن ارزشیابی کرد، بلکه باید به این حقیقت توجه کرد که هر سختی، زمینه‌ ساز موفقیت‌ ها و عامل گشوده شدن افق‌های جدیدی در زندگی است و این همان چیزی است که آیه بعد آن را با تأکید بیان می‌کند: بدون تردید همراه هر سختی، گشایش و آسانی است. فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا﴿۵﴾ إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا﴿۶﴾

درس دوم این است که اگر انسان باور داشته باشد درون هر سختی و مصیبت، گشایش و موفقیتی نهفته است، دیگر از مشکلات و سختی‌ها نمی‌ هراسد؛ بلکه از آنها استقبال می‌کند؛

از این رو خداوند در آیه بعد به پیامبر اسلام (ص) می‌فرماید: پس هنگامی که از کار مهمی فارغ شدی، به کار مهم دیگری بپرداز و رنج آن را تحمل کن: فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ(۷)

و فقط به پروردگارت توجه کن: وَ إِلىٰ رَبِّکَ فَارْغَبْ(۸)