معماری دریایی در هرمزگان؛ پیشرفت نجومی کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران

به گواه مُهری قدیمی که در منطقه‌ «چغامیش» خوزستان کشف‌شده است دریانوردی در فلات ایران سابقه‌ای به درازای چندین هزار سال دارد، این مُهر که تصویر یک کشتی را با سرنشینان آن نشان می‌دهد تنها یکی از مواردی است که می‌توان با تکیه‌بر آن بر این موضوع صحه گذاشت، در زمان حفر کانال جدید سوئز نیز کتیبه‌ای از داریوش شاه هخامنشی کشف شد که گواه دیگری بر این مدعاست. از ساخت و خرید کشتی‌ها و قایق‌های جنگی در دوران ساسانی گرفته تا ناوگان‌هایی که برای مطالعات راهبردی در عصر افشاریه مامور کشف و بررسی سواحل همسایه می‌شدند نیز نشان دیگری از قدمت و اهمیت صنعت کشتی‌سازی در درازای تاریخ این مرزوبوم است.

و اما مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران (ایزوایکو) در سال ۱۳۵۲ با طراحی شرکت آلمانی «بلو اند فوس» در ۳۷ کیلومتری غرب بندرعباس احداث و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌مرور بخش‌های مختلف آن به‌عنوان طرح توسعه ایجاد شد. این شرکت طی مدت یاد شده با ساخت و تحویل موفقیت‌آمیز سه کشتی اقیانوس‌پیما توانست توانایی خود را در زمینه‌ ساخت این کلاس از شناورها به اثبات برساند.

اوج‌گیری کشتی‌سازی ایزوایکو

از سال ۱۳۹۶ با راه‌اندازی حوض‌های خشک (درای داک)، ایزوایکو به بالاترین ظرفیت ساخت و تعمیرات شناورها دست‌یافت. ایزوایکو طی این سال‌ها با طراحی و ساخت سکوهای نفت و گاز نقش استراتژیک خود را در کشور به اثبات رسانیده است.

مجتمع کشتی سازی و صنایع فراساحل ایران یک منطقه ویژه اقتصادی در محدوده ای به مساحت یکهزار و ۱۰۰ هکتار و در ساحل خلیج فارس ایجاد شده است .

این منطقه با توجه به موقعیت طبیعی، جغرافیایی و برخورداری از حوضچه آرامش به مساحت ۳۸۰ هکتار و همچنین برخورداری از تسهیلات قانونی منطقه ویژه به منظور توسعه صنعت و تجارت درمحدوده صنایع کشتی سازی و صنایع فراساحل و سازه های دریایی و همچنین صنایع پایین دستی و ایجاد کارخانه‌های مرتبط با امر کشتی‌سازی و تامین منافع اقتصادی، اجتماعی، منطقه‌ای، ملی و استفاده از آخرین فناوری‌های مرتبط، نقش موثری در ایجاد شغل داشته است.

رشد ۵۸ درصدی تولیدات ایزوایکو در یک سال گذشته

سلمان ضربی مدیرعامل ایزوایکو در این راستا گفت: تولید این شرکت در سال ۱۴۰۲ به میزان ۵۵ هزار و ۳۶۹ تن بوده که نسبت به سال های گذشته بالاترین رکورد تولید و نسبت به سال ۱۴۰۱ با رشد موفقیت آمیز ۵۸ درصدی همراه بوده است.

وی افزود: ایزوایکو علاوه بر رشد ۵۸ درصدی تولید در سال ۱۴۰۲، در سال ۱۴۰۱ نیز موفق به افزایش تولید ۲۳ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ شده بود ، که این خود برگ زرین دیگری از افتخارات متخصصان این حوزه از صنعت دریایی کشور در سال های اخیر به شمار می‌رود.

«ناگفته نماند که همواره انتقادهایی به این مجتمع وارد می‌شود ازجمله اینکه؛ کشتی سازی و صنایع فراساحل ایران همانگونه که از نامش پیداست باید کشتی بسازد و بخش تعمیرات را به عنوان یک فعالیت جانبی درنظر بگیرد نه اصلی! البته باوجود تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان مسلما پاسخ به این انتقادات در چنین شرایطی به نوعی به حاشیه رفتن است چراکه دستیابی به دانش ساخت کشتی و صنایع فاساحلی همچون سکوهای نفتی از همین تعمیرات تخصصی توسط جوانان بومی شروع می‌شود و قطعا روزی را شاهد خواهیم بود که کشورهای مختلف برای سفارش ساخت کشتی و سکوهای نفتی در نوبت قرار می گیرند و این خاصیت ایرانی‌هاست که در شرایط تحریمی هم می توانند خود را بالا کشیده و حتی از فناوری های روز دنیا جلو بزنند.» البته ادامه بسیاری از پاسخ‌های منتقدان را نیز خواهیم خواند.

ضربی مدیرعامل ایزوایکو در ادامه خاطرنشان کرد: فعالسازی شهرک تخصصی صنایع دریایی و ایجاد زمینه مناسب برای سرمایه گذاری در منطقه ویژه اقتصادی کشتی سازی خلیج فارس از دیگر اقدامات این شرکت در سال ۱۴۰۲ بوده که مهمترین آن می توان به کلنگ زنی احداث کارخانه فولاد آلیاژی (نخستین کارخانه انحصاری فولاد زنگ نزن در ایران ) با سرمایه گذاری بالغ بر ۲۹۷ میلیون یورو و کلنگ زنی احداث کارخانه تولید کابل دریایی ( تولید کابل های دریایی برای نخستین بار در کشور با ظرفیت ۳۰۰ کیلومتر در سال ) با سرمایه گذاری بالغ بر ۳۹ میلیون دلار در منطقه ویژه اقتصادی کشتی سازی خلیج فارس اشاره کرد.

وی از دیگر اقدامات مهم این مجموعه در سال ۱۴۰۲ به ساخت و تحویل شناورهای مسافری تفریحی گنجر، شناور چند منظوره امیدان ۹ و شناور کاتاماران آلومینیومی آمبولانس دریایی اشاره کرد و گفت: انعقاد قرارداد برای ساخت کشتی ۱۴۵ متری، کشتی ۴۷ متری، یدک کش ASD TUG BOAT و چهار فروند شناور دیگر در سال ۱۴۰۲ از اقدامات مهم این مجموعه در سال گذشته بوده است.

مدیرعامل مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران (ایزوایکو) بیان کرد: این مجموعه سال ۱۴۰۲ به منظور کسب منابع جدید، جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی و توسعه فعالیت های بندری کاری کرد که ایزوایکو با عنایت به پیگیری های مستمر موفق به اخذ مجوز مرز رسمی در منطقه ویژه اقتصادی کشتی سازی خلیج فارس شده است.

وی تاکید کرد: انجام تعمیرات موفقیت آمیز شناورهای غول پیکر و اقیانوس پیما از جمله DEEP SEA ، FOREST ، POLARIS متعلق به شرکت ملی نفتکش، شناور خارجی OTARIA که زودتر از موعد قرارداد به کارفرما تحویل شد و انجام تعمیرات و تغییرکاربری شناورهای نظامی همچون شناور شهید باقری، ناو کردستان، خوزستان و ناو مکران و همچنین تعمیرات سکوهای حفاری دنا ۱ و سحر ۱ نیز از افتخارات دیگر این شرکت بوده است.

مدیرعامل ایزوایکو از پیشرفت قابل توجه مجتمع در ۶ ماهه اول سال جاری نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته، و همچنین توانمندی ها و فعالیت های انجام گرفته در این مجتمع، گفت: مجتمع کشتی سازی و صنایع فراساحل ایران به عنوان بزرگترین زیرساخت صنایع دریایی کشور همواره در تلاش بوده تا در مسیر پیشرفت اقتصاد دریا پایه گام‌های موثر و رو به جلویی بردارد که در این راه با بومی سازی دانش در بخش های مختلف این صنعت و همچنین جذب پروژه‌های خارجی ضمن جلوگیری از خروج ارز از کشور، ارز آوری نیز داشته است.

وی تاکید کرد: یکی از ظرفیت‌های بالقوه ایزوایکو در اشتغالزایی است که با حمایت صحیح از این مجتمع می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در کاهش آمار بیکاری استان داشته و به تبع آن پیشرفت سطح اقتصادی منطقه و استان را نیز درپی داشته باشد.

مشکلات ۶ ماه نوسانات برق هم نتوانست ایزوایکو ار دچار خلل کند

ضربی با اشاره به پیشرفت ۹۸ تا ۱۰۰ درصدی برنامه تولید تعیین شده برای مجتمع افزود: گروه های کاری ایزوایکو باوجود مشکلات فراوانی  مثل قطعی مداوم و مکرر برق در سه ماهه تابستان و گرمای بی سابقه و شرایط بد آب و هوایی موفق به اجرای کامل برنامه ۶ ماهه خود شدند و انتظار میرود در ۶ ماهه دوم سال با توجه به شرایط مساعد آب و هوایی ضمن تحقق کامل برنامه ها، یکبار دیگر رکوردی دیگر در تولید به ثبت برسانیم.

سلمان ضربی ضمن اشاره به اقدامات راهبردی این مجتمع در راستای بهبود وضعیت شرکت، افزود: چهار سال گذشته، ۱۰ محور اصلی برای توسعه و بهبود عملکرد مجتمع تعریف شده است که برخی از این محورها شامل افزایش بهره‌وری، بهبود سیمای عمومی شرکت، تقویت برند ایزوایکو، و گسترش فعالیت‌های تعمیر و ساخت کشتی و شناورها شده است.

مدیرعامل ایزوایکو ادامه داد: اکنون پروژه‌های متعددی در دست اجرا داریم، از جمله ساخت کشتی‌های ۱۴۵ متری، یدک‌کش‌ها، و تعمیر کشتی‌هایی که تقریباً ۸۰ درصد ظرفیت ما را اشغال کرده‌اند.

«وی با اشاره به مشکلات ناشی از فرار سرمایه‌ها به خارج از کشور گفت: بسیاری از کشتی‌های ایرانی برای تعمیرات به کشورهای دیگری مانند چین و کره جنوبی می‌روند و این مسئله منجر به خروج ارز از کشور می‌شود و اگر بتوانیم بازار کار داخلی را تقویت کنیم و کشتی‌ها را در داخل تعمیر و نگهداری کنیم، می‌توانیم بخش قابل توجهی از این درآمدها را حفظ کنیم.»

ضربتی در زمینه ساخت سکوهای نفتی و گازی و همکاری با شرکت‌های بزرگ نفت و گاز اشاره کرد و افزود: در حال حاضر پروژه‌های بزرگی مانند توسعه میدان نفتی فروزان و فاز ۱۱ پارس جنوبی را در دست اجرا داریم و این پروژه‌ها از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردارند و می‌توانند نقش مهمی در تأمین انرژی کشور ایفا کنند.

وی به برنامه‌های آینده مجتمع اشاره کرد و گفت که این مجتمع قصد دارد در سال‌های آینده پروژه‌های بزرگی را در حوزه ساخت و تعمیر کشتی‌ها، سکوهای نفتی و دیگر زیرساخت‌های دریایی انجام دهد.

اقتصاد دریامحور؛ حمایت از فعالیت‌های دریایی، وظیفه‌ای همگانی

حجت‌الاسلام محسن ابراهیمی، نماینده مردم هرمزگان در مجلس خبرگان رهبری بر اهمیت اقتصاد دریا محور در توسعه کشور و نقش ملموس ایزوایکو به عنوان بزرگترین زیرساخت صنایع دریایی ایران اسلامی در تحقق این توسعه تأکید کرد و گفت: مجموعه ایزوایکو به عنوان بزرگترین زیرساخت صنایع دریایی کشور، قطعاً در اقتصاد دریا محور نقش بی‌بدیلی دارد و این موضوع نه تنها برای توسعه هرمزگان بلکه برای کشور بسیار حیاتی است.

وی افزود: ساخت کشتی و سکوهایی که در این مجموعه انجام می‌شود، به‌ویژه در شرایط فعلی که اقتصاد دریامحور به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی مورتأکید رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) در برنامه هفتم توسعه قرار گرفته، اهمیت ویژه‌ای دارد.

آیت الله ابراهیمی خاطرنشان کرد: دولت و مجلس شورای اسلامی باید حمایت‌های جدی و همه‌جانبه‌ای از این مجموعه و سایر صنایع دریایی کشور داشته باشند.

نماینده مردم هرمزگان در مجلس خبرگان رهبری افزود: در بسیاری از کشورهای دنیا، حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد از ظرفیت دریا برای توسعه اقتصادی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما متأسفانه در کشور ما هنوز به میزان کافی از این ظرفیت بهره‌برداری نشده است. مسئولان کشور و استان باید دست به دست هم دهند تا از طریق توسعه سواحل و تقویت اقتصاد دریامحور، به توسعه پایدار کشور کمک شود.

آیت الله ابراهیمی همچنین به نقش حیاتی ایزوایکو در تحقق اقتصاد دریامحور اشاره کرده و گفت: حمایت از این مجموعه در واقع حمایت از جامعه و مردم است، امیدواریم که دولت چهاردهم، مجلس و حتی قوه قضاییه، با همدلی و همکاری، گام‌های مهمی در حمایت از صنایع دریایی و اقتصاد دریامحور بردارند تا کشور ما بتواند از ظرفیت عظیم دریا بهره‌مند شوند.

وی افزود: این بازدید فرصتی بود که از نزدیک با فعالیت‌ها و دستاوردهای این مجموعه بزرگ آشنا شویم و یقین حاصل کنیم که ایزوایکو در مسیر توسعه کشور، نقش محوری خود را به خوبی ایفا می‌کند.

نماینده مردم هرمزگان در مجلس خبرگان رهبری به نقش مدیریت دینی و اخلاقی در موفقیت‌های اقتصادی و صنعتی اشاره کرد و گفت: سه اصل اساسی برای موفقیت در زندگی فردی، اجتماعی و اقتصادی عبارت‌اند از نگاه توحیدی، پیروی از اهل بیت، و استقامت؛ این سه اصل در هر فعالیتی می‌تواند باعث دستیابی به موفقیت‌های بیشتر شود.

وی افزود: هرمزگان به دلیل موقعیت جغرافیایی و ساحلی خود، ظرفیت‌های زیادی در حوزه اقتصاد دریا و صنایع دریایی دارد اگر این ظرفیت‌ها به درستی مدیریت شود، می‌تواند به توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال گسترده در استان کمک کند.

آیت الله دکتر ابراهیمی اهمیت جذب سرمایه‌گذاری در استان تأکید کرد و گفت: بدون ایجاد زمینه‌های مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، نمی‌توانیم به رشد اقتصادی مطلوب دست یابیم. اصلاح ساختارهای حکمرانی اقتصادی یکی از اولویت‌های اساسی است

سیدعبدالکریم هاشمی نخل ابراهیمی نماینده مردم شرق هرمزگان در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: صنعت کشتی سازی یکی از صنایعی که پیشران توسعه است چراکه با فعالیت این صنعت خیلی از صنایع دیگر و صنایع پائین دست فعال می شوند.

وی خاطرنشان کرد: باید صنایع کشتی سازی را در کشور فعال کنیم تا بخشی از نیازهای دریایی خود را چه در حوزه نفتکش، باری و مسافری در داخل کشور تامین کنیم که اگر این اتفاق رخ دهد هم به اشتغالزایی کمک می کند و هم ایجاد ارزش افزوده ایجاد می کند.

هاشمی با تاکید بر اینکه جلوگیری از خروج ارز و حمایت از تولید ملی و تامین نیاز کشور در صنایع داخلی یکی دیگر از لوازم فعال سازی کشتی سازی است تصریح کرد : در این حوزه ضرورت دارد که هم وزارت صنعت، معدن و تجارت و هم سایر مسئولان کشور از کشتی سازی خصوصا کشتی سازی در خلیج فارس حمایت کنند.

نماینده مردم شرق هرمزگان در مجلس شورای اسلامی، تاکید کرد: ضروری است که هم دولت در این صنعت سرمایه گذاری و از آن حمایت کند و هم اینکه صنایع داخلی بخشی از سفارشات ساخت یا تعمیرات کشتی را به شرکت هایی همچون ایزوایکو و شرکت های وابسته دهند تا این صنعت نیز دوران شکوفایی و بهره برداری کامل خود را طی کند.

وی همچنین در پاسخ به این سوال که مجلس دوازدهم چه کمکی می تواند به ایزوایکو داشته باشد گفت: با توجه به سیاست های ابلاغی اقتصاد دریا محور در برنامه هفتم باید به صنایعی همچون ایزوایکو که هم ارزآوری داشته و هم اشتغالزایی بسیار بالایی دارد بیشتر توجه شود.

ایزوایکو طی این سال‌ها با طراحی و ساخت سکوهای نفت و گاز نقش خود را در کشور به اثبات رسانده؛ تا جایی که امروز به‌عنوان بزرگ‌ترین زیرساخت صنایع دریایی در کشور شناخته می‌شود و هم‌اکنون با دارا بودن سیستم‌های مختلف از آب‌گیری و به‌آب‌اندازی، توانایی ساخت و تعمیرات هر نوع شناوری در دنیا را دارد.

مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران (ایزوایکو) یک منطقه صنعتی اقتصادی معتبر و شناخته شده است که مجموعه‌های صنعتی و مدرن به ویژه مرتبط با کشتی‌سازی و صنایع وابسته به آن را در خود جای داده است.

ایزوایکو تلاش می‌کند در افق ایران ۱۴۰۴، مجتمعی سرآمد و الگو در صنایع کشتی‌سازی، سکوسازی و ترمینال‌های نفتی و معدنی در منطقه خلیج فارس باشد.