بازخبر،همایون امیرزاده مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن ارائه گزارشی از عملکرد این معاونت در سه سال دولت تدبیر و امید، گفت: در سه سال گذشته در حوزه نشر و کتاب، بر اساس آمار تعداد ۱۳۱ هزار و ۱۸۳ عنوان کتاب چاپ اول و تعداد ۹۱ هزار و ۳۰۶ عنوان کتاب تجدید چاپی مجوز گرفته و منتشر شدهاند که ۱۲.۵ درصد افزایش تعداد عناوین چاپ نسبت به مدت مشابه در دولت قبل را نشان میدهد.
وی با بیان اینکه در این دولت کتابفروشیها به عنوان حلقه آخر از زنجیره نشر مورد توجه ویژه قرار گرفتند و برگزاری طرحهای حمایتی از کتابفروشیها و ارائه تسهیلات و یارانه کتاب از مسیر کتابفروشیها در همین جهت بوده است، طرحهایی مانند کتابفروشی به وسعت ایران، عیدانه کتاب، تابستانه کتاب و به زودی در پائیز طرح پائیزه کتاب، را از این جمله برشمرد و افزود: این اقدامات حمایتی ناظر بر موضوعی مهمتر یعنی ضرورت اصلاح نظام یارانههای حوزه نشر بود که مبتنیبر قواعد و دستورالعملها و به خصوص آئیننامههایی که امروز در قانون بودجه مورد توجه قرار گرفته است، با مقداری تغییر ریل، عواید خوبی را نصیب حوزه نشر به خصوص حلقههای آخر و اثرگذار چرخه نشر کرده است.
«اتاق شیشهای» معاونت فرهنگی ارشاد محقق شد
این مقام مسئول در معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد در ادامه، تفویض اختیار به تشکلهای نشر را از دیگر سیاستها و رویکردهای مهم، اثرگذار و قابل دفاع در این دوره برشمرد که به گفته او مهمترین نمودِ آن در نمایشگاه کتاب تهران بود و در همین رابطه یادآور شد: در کنار این اقدامات، محقق شدن سیاست اتاق شیشهای معاونت فرهنگی وزارت ارشاد یعنی در مرئی و منظر قرار گرفتن فعالیتهای سیاستی، حمایتی و نظارتی این معاونت، بیش از هر زمان دیگری نمود پیدا کرده است.
امیرزاده گفت: بر این اساس چه در خرید کتاب از ناشران و چه در سایر حمایتها، توجه ویژهای به شفافیت صورت گرفته است؛ بر اساس آمار، از ابتدای شروع به کار دولت یازدهم تا پایان سال ۱۳۹۴، تعداد ۱۵ هزار و ۹۲۲ عنوان و تعداد ۲ میلیون و ۹۱۲ هزار و ۲۲۲ جلد کتاب به ارزش ریالی ۴۳۹ میلیارد و ۱۳۰ میلیون و ۳۳ هزار و ۵۰۰ ریال، از ناشران خریداری شده است.
وی افزود: در همین مدت، توسعه برنامهها و فعالیتهای حوزه کتاب و نشر در استانها مورد توجه ویژه قرار گرفته است؛ به طوری که در یک اقدام داوطلبانه از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نه تلکیفی، در دو سال گذشته بیش از ۳۰ درصد از بودجه معاونت فرهنگی این وزارتخانه در حوزههای کتاب و نشر و چاپ، به برنامهها و فعالیتهای استانی اختصاص داده شده است.
اهدا جوایز حوزه کتاب به دور از نگاههای سیاسی و جناحی
مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه یکی از مهمترین رویکردهای دوره فعلی این معاونت را ساماندهی جوایز و جشنوارههای حوزه کتاب و ادبیات برشمرد و افزود: در دولت یازدهم جایزههای حوزه کتاب و ادبیات به دور از نگاههای سیاسی و جناحی و بر اساس توجه به کیفیت آثار برگزار شد و شاهد کمترین حاشیهها در این زمینه بودیم.
امیرزاده معتقد است: جوایز و جشنوارههای برگزار شده در سه سال اخیر شامل سه دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، سه دوره جایزه جهانی کتاب جمهوری اسلامی ایران و سه دوره جشنواره شعر فجر، بود. ضمن اینکه در سه دوره برگزاری جشنواره شعر فجر، سعی شد این جشواره منحصر به پایتخت نباشد و با توسعه محافل استانی و نیز خارجی آن و همچنین دورهها و کارگاههای آموزشی آن، تلاش شد تا سیاست اعلامی معاون فرهنگی وزارت ارشاد که «ایران تهران نیست» اجرایی و نگاه تخصصی در آن تقویت شود.
جشنوارههایی که در این دولت کلید خورد
به گفته امیرزاده، در سه دوره جایزه ادبی جلال آلاحمد، سعی شد تا این جایزه طیفهای مختلف ادبیات در کشور را دربرگیرد و نگاه ملی آن تقویت شود. علاوه بر آن سه دوره جایزه ادبی پروین اعتصامی، سه دوره جشنواره نقد کتاب، یک دوره جایزه طراحی کتاب ایران، دو دوره طرح رقابتی پایتخت کتاب ایران – که آغاز این طرح در دولت یازدهم بوده است -، دو دوره طرح رقابتی روستاهای دوستدار کتاب – که آغاز این طرح هم در دولت یازدهم بوده است -، از دیگر طرحهای اجرایی شده در سه سال گذشته در معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد بوده است.
وی ادامه داد: راهاندازی بانک اهل قلم یکی از مهمترین کارها در این دوره بود و بر اساس آمار تا کنون تعداد ۵۵۴۵ نفر از نویسندگان، شاعران، مترجمان و مولفان کشور کارت شناسایی اهل قلم دریافت کردهاند. برگزاری نکوداشتهای متعدد در این حوزه را نیز میتوان مورد توجه قرار داد که برگزاری سلسله برنامههای عصر کتاب با محوریت نکوداشت فعالان حوزه کتاب و نشر در همین راستا بوده است.
تفویض اختیار صدور پروانه کتابفروشی به تشکلهای نشر
مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین در بیان فعالیتهای صورت گرفته در راستای حمایت از بهبود صنعت نشر کشور گفت: تهیه سند بهبود کسب و کار صنعت نشر و پیگیری مجدانه برای رفع مشکلات مربوط به معافیت مالیاتی کتابفروشان و تفویض اختیار صدور پروانه کتابفروشی به تشکلهای مربوطه برای اولین بار و اصلاح آئیننامههای مربوط به حوزه نشر، از جمله مواردی است که در این دوره صورت گرفت.
وی افزود: در این زمینه میتوان به اصلاح آئیننامه پروانه نشر کشور، اصلاح آئیننامههای مربوط به نمایشگاه کتاب تهران با هدف مشارکت دادن بیشتر تشکلهای صنفی در حوزههای تصمیمسازی و تصمیمگیری، پیگیری برای تاسیس شعبات قضایی در حوزه تخلفات مربوط به نشر، حمایت از ثبات قیمت کاغذ و ثابت نگه داشتن تعرفه ۴ درصدی واردات کاغذ به منظور ایجاد تعادل در بازار کاغذ به عنوان مهمترین مولفه اثرگذاری بر قیمت کتاب، اشاره کرد.
برگزاری ۹۱ برنامه با هدف تجلیل از مفاخر ملی در سالهای ۹۳ و ۹۴
امیرزاده ادامه داد: تنها در سال ۹۳ و ۹۴ ما شاهد برگزاری ۹۱ جشنواره و برنامه با هدف تجلیل از مفاخر ملی و ۴۳ نمایشگاه کتتاب استانی در سراسر کشور بودیم. حمایت از برگزاری نشستهای مرتبط با حوزه نشر مانند نقد کتاب، رونمایی از کتاب در ۳۸ نقطه کشور، از دیگر برنامههای انجام شده در این مدت بوده است.
وی افزود: میزان حمایت از کتابهای منتشرشده در استانها و خرید از آنها در این مدت به میزان ۳۰۰ درصد افزایش پیدا کرده است. همچنین در این مدت تعداد جشنوارههای حوزه داستان و ادبیات که مورد حمایت معاونت فرهنگی وزارت ارشاد قرار گرفت، به ۹۴ مورد بالغ شد.
شاهد عبور نسبی از ممیزیهای سلیقهای بودیم
مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی ارشاد افزایش تعداد استانهای دارای هیئت نظارت بر ضوابط نشر را از ۵ به ۱۰ استان و تفویض بخشهای مهمی از فعالیتهای متمرکز در ستاد وزارتخانه به استانهای کشور و تسریع مسیر نظارت بر کتاب و عبور نسبی از ممیزیهای سلیقهای با استقرار و نظارت مستقیم هیئت نظارت بر ضوابط نشر در دو حوزه بزرگسال و کودک و نوجوان، را از دیگر اقدامات این دوره برشمرد.
امیزراده با اشاره به اقداماتی که معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد در حوزه اقوام و اقلیتهای دینی انجام داده است، گفت: در این دوره مسئله فعال شدن ارتباطات با رهبران و شخصیتها و تشکلهای فعال حوزه اقلیتهای دینی، مورد توجه بیشتر قرار گرفت و با راهاندازی دبیرخانه اقوام ایرانی در معاونت فرهنگی و برگزاری جلسات پیوسته ماهانه و تصویب محورهای فعالیتهای این معاونت در حوزه اقوام ایرانی، امروز افق خوبی پیش روی این حوزه ایجاد شده است.
این مقام مسئول در معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد در تشریح فعالیتهای این معاونت در زمینه تقویت صنعت چاپ کشور هم گفت: راهاندازی بانک جامع صنعت چاپ کشور در جهت شناسایی ظرفیتهای مختلف این صنعت در نقاط مختلف کشور، از اقدامات مهم و قابل توجه بوده است. همچنین با ارائه قریب به ۱۲ هزار ساعت آموزش، معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در دوره کنونی، رکورددار فعالیت آموزشی در این زمینه شد. صدور مجوز بیش از ۲۳۰ هزار تن کالای وارداتی چاپی طی سالهای ۹۳ و ۹۴ و تقویت ابعاد حمایتی و نظارتی از صنعت چاپ، اقدامی دیگر در همین حوزه بوده است.
حمایت ۷ میلیارد تومانی از چاپ کتابهای ارزشمند
امیرزاده ادامه داد: توجه به مشاهیر صنعت چاپ ایران با تهیه مستندهایی برای ۵۰ چهره از مشاهیر اثرگذار و ماندگار این صنعت، صورت گرفت. اصلاح و تقویت بیمه اهل قلم و تاسیس واحد مشاوره حقوقی اهل قلم، حمایت از چاپ کتابهای ارزشمند اهل قلم با تخصیص بیش از ۷۰ میلیارد ریال، از دیگر اقدامات مربوط به اهل قلم محسوب میشود.
وی افزود: توجه ویژه به حوزه نقد کتاب با انتشار ۱۲ نشریه تخصصی در حوزه نقد کتاب در حوزههای گوناگون و برگزاری بیش از ۴۱۷ نشست نقد کتاب طی سالهای ۹۳ و ۹۴ از جمله اقدامات در این راستا بوده است. تاسیس جایزهها و جشنوارههای نوبنیاد مانند جشنواره کتاب در عرصه مجازی، از دیگر برنامهها در جهت اجرایی کردن سیاستهای معاونت فرهنگی در این بخش است.
حضور نشر ایران در ۳۶ نمایشگاه خارجی کتاب طی سه سال
مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین با اشاره به اقدامات این معاونت در حوزه دیپلماسی فرهنگی بر مبنای نشر کتاب، گفت: در این مدت شاهد حضور جمهوری اسلامی ایران در ۳۶ نمایشگاه خارجی کتاب و ارائه ظرفیتهای نشر کشور در آنها بودیم.
وی افزود: مهمان ویژه شدن کشورهای مختلف در نمایشگاه کتاب تهران و بالعکس (یعنی مهمان ویژه شدن ایران در نمایشگاههای خارجی کتاب)، از جمله سیاستهایی است که در جهت تقویت دیپلماسی فرهنگی به صورت ویژه مورد توجه این معاونت قرار گرفته و در حال حاضر کارگروههای تخصصی متعددی تشکیل شدهاند. تدوین آئین نامه حمایت از ترجمه و عرضه کتابهای ایرانی در بازارهای خارجی کتاب یا همان آئیننامه «گرنت» از دیگر اقدامات در این زمینه بوده است.
تصویب جایزه منطقهای کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
امیرزاده همچنین از تصویب جایزه منطقهای کتاب سال جمهوری اسلامی ایران خبر داد و از اجرای آن در دورههای آتی جایزه جهانی کتاب سال سخن گفت و این اقدام را یکی از کارها در جهت فرصتسازی برای اقدامات فرهنگی نویسندگان و ناشران ایران و جهان توصیف کرد و در ادامه با اشاره به فعالیتها در حوزه نظارت و بررسی کتابها، افزود: تشکیل هیئتهای نظارت بر کتابهای بزرگسال و نیز کودک و نوجوان، به عنوان یک نهاد قانونی، در این دوره انجام شد که با استقرار این هیئتها به عنوان تنها مرجع صلاحیتدار بررسی محتوایی کتاب، بسیاری از مشکلات و موانع موجود در امر ممیزی کتاب برطرف شد و این هیئتها با تشکیل کارگروهها و کمیتههای تخصصی و برگزاری ۱۵ جلسه با ۷۳ مصوبه در طی سالهای ۹۳ تا ۹۵، مسیر بررسیهای کتاب را شفاف، اشکالات مد نظر را بررسی و راهکارهای اجرایی برای نظارت دقیقتر و هوشمندانهتر بر کتابها بر اساس خرد و عقل جمعی، را ارائه کردند.
به گفته امیرزاده، این ۷۳ مصوبه امروز به عنوان کاربرگهای اجرایی در اختیار بررسان کتاب چه در تهران و چه در ۱۰ استان که اختیار ممیزی کتاب به آنها تفویض شده، قرار گرفته است و قطعاً با این اقدام، چارچوبهای مشخص تعیین شده و امر بررسی کتاب را به میزان قابل توجهی، تخصصی، فنی و با درصد احتمال خطای کمتری روبهرو کرده است.
وی افزود: در این مدت ۹۰ سرگروه بررسی محتوایی کتاب توسط هیئتهای نظارت بر ضوابط نشر منتخب شورایعالی انقلاب فرهنگی، پس از بررسی سوابق کاری، در استانهای مورد اشاره و نیز تهران مشغول به کار شدهاند و در عین حال، فعالیت آنها، مستمراً تحت رصد هیئت نظارت بر ضوابط اجرایی نشر کشور است.
برگزاری حدود ۳۰ نمایشگاه استانی کتاب توسط تشکلهای نشر
این مقام مسئول در معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد، بخش دیگری از فعالیتهای این معاونت را مربوط به مشارکت دادن نهادها و تشکلهای صنفی حوزه نشر در فعالیتهای مربوطه عنوان کرد و گفت: مشارکت فعال و اثربخش آنها در نمایشگاه کتاب تهران در ساختارهایی مانند شورای سیاستگذاری، شورای برنامهریزی، کمیته قراردادها، هیئت رسیدگی به تخلفات ناشران، شورای نظارت و ارزشیابی، نشان از نگاه رو به تعالی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در بهکارگیری درست، به موقع و منطقی ظرفیتهای موجود در تشکلهای صنفی مذکور است.
امیرزاده ادامه داد: این مشارکتها منحصر به رخدادی مانند نمایشگاه کتاب تهران نبوده و شاهد اقدامات مثبت و سازنده آنها در نمایشگاههای استانی کتاب هم بودهایم به گونهای که در طول این مدت قریب به ۳۰ نمایشگاه استانی کتاب توسط همین تشکلها برگزار شده است.
توجه ویژه معاونت فرهنگی به مبانی ارزشی انقلاب و دفاع مقدس
مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: حمایت از صدها برنامه تشکلها و نهادهای خصوصی در حوزه فعالیتهای آنها در نمایشگاه کتاب، نشستهای جنبی و حضور مجموعههایی مانند اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، مجمع ناشران انقلاب اسلامی و سایر تشکلهای صنفی در این میادین، شاهدی است بر این فعالیتها.
وی افزود: در این مدت توجه ویژهای هم به مبانی ارزشی و اصول انقلاب اسلامی و دفاع مقدس صورت گرفته است نظیر همکاری و حمایت از نمایشگاههایی مانند نمایشگاه ملی کتاب دفاع مقدس، حمایت از نمایشگاههای کتاب در ممناطق عملیاتی همزمان با برگزاری برنامههای کاروان راهیان نور، توجه به حوزه ادبیات داستانیِ دفاع مقدس در سراسر کشور، حمایت از برگزاری ۱۰۰۰ نمایشگاه کتاب دفاع مقدس در ۱۰۰۰ نقطه ایران، نشان دهنده عمق توجه معاونت فرهنگی وزارت ارشاد به حوزههای ایثار و شهادت و دفاع مقدس بوده است. در این زمینه تفاهمنامههای موثری با سازمان حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدسِ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، هیئت رزمندگان و دیگر نهادها بودهایم.
اهدای بیش از ۱۹ میلیارد تومان کتاب به کتابخانههای کشور
مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه در این مدت و با توجه به اعتبارات در اختیار معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، شاهد حمایتهای مادی و معنوی از تشکلهای نشر کشور بودهایم، اضافه کرد: انعقاد تفاهمنامه خوب و اثرگذار با وزارت آموزش و پرورش به مبلغ ۵۰ میلیارد ریال به منظور تجهیز کتابخانههای کلاسی در مناطق محروم، روستایی و عشایری، برگزاری ۵۰ هزار نمایشگاه در ۵۰ هزار مدرسه، توجه به مدارس ایرانیان خارج از کشور، از جمله اقدامات ترویجی در حوزه دانشآموزی در معاونت فرهنگی وزارت ارشاد بوده است.
وی افزود: همچنین امضای تفاهمنامه با شرکت رجا در جهت انجام اقدامات ترویجی در جهت کتابخوانی در کشور و اهدا کتابهای کمک آموزشی با کمک ناشران به ۱۰۰۰ روستای کشور و نیز امضای تفاهمنامههای خوب و موثر در جهت تقویت و تجهیز کتابخانهها در مهدهای کودک، شناسایی و حمایت از ۴۵۳ گروه و نهاد مروج کتاب و کتابخوانی، برگزاری ۶۰ هزار نمایشگاه کتاب در مدارس کشور و اهدای بیش از ۱۹۰ میلیارد ریال کتاب به کتابخانههای سراسر کشور در این مدت، از دیگر اقدامات معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در سه سال گذشته بوده است.