ده معضل اصلی آموزشی حوزه فناوری اطلاعات از زبان محمد نصیری توصیه‌هایی برای کنترل دیابت در ماه رمضان هفتمین دوره رویداد پردیس سامیت روز ۱۵ اسفند در محل پارک فناوری پردیس برگزار شد. بررسی تخصصی چرخ خیاطی جک مدل f10

دلایل مختلف «خودکشی» + آمار«خودکشی» ایران و جهان

«خودکشی» اغلب به علت یأس صورت می گیرد که علت آن اغلب به اختلال روانی نظیر افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، شکست عشقی، اعتیاد به الکل، یا سوء مصرف دارو نسبت داده می شود.

بازخبر / در منابع دینی و تجربی علل و عوامل بسیاری در سطوح مختلف فردی، اجتماعی و خانوادگی، برای خودکشی مطرح شده است، تا آنجا که نزدیک به ۵۰ علت و انگیزه برای ارتکاب این عمل برشمرده اند.

حکم خودکشی در اسلام

خودکشی (لاتین suicidium ، از ریشه sui caedere ، “کشتن خود”) عملی عمدی است که باعث مرگ فرد شود. خودکشی اغلب به علت یأس صورت می گیرد که علت آن اغلب به اختلال روانی نظیر افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، شکست عشقی، اعتیاد به الکل، یا سوء مصرف دارو نسبت داده می شود. اغلب، عوامل استرس زا مانند مشکلات مالی و یا مشکلات ارتباط بین فردی در این میان نقش دارند.

تلاش برای جلوگیری از خودکشی شامل موارد زیر است:محدود کردن دسترسی به سلاح گرم، درمان بیماری های روانی و سوء مصرف دارو و بهبود وضعیت اقتصادی.رایج ترین روش انجام خودکشی در کشورهای مختلف متفاوت است و تا حدی به روش های قابل دسترس بستگی دارد. روش های معمول عبارتند از:حلق آویز کردن، مسمومیت با قرص برنج، و سلاح گرم و کشیدن تیغ روی رگ

سالانه حدود ۸۰۰٬۰۰۰ تا یک میلیون نفر بر اثر خودکشی می میرند، و این امر دهمین علت اصلی مرگ در سراسر جهان است. میزان این کار در مردان بالاتر از زنان بوده و احتمال خودکشی مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان است. تخمین زده می شود که هر سال ۱۰ تا ۲۰ میلیون اقدام به خودکشی غیرکشنده رخ می دهد. اقدام به این کار در جوانان و زنان شایع تر است.دیدگاه های مربوط به خودکشی تحت تأثیر درون مایه های زیستی متنوعی نظیر مذهب، افتخار و معنای زندگی قرار دارد. ادیان ابراهیمی سنتاً خودکشی را وهن خداوند تلقی می کنند که دلیل این مسئله اعتقاد به تقدس زندگی است. در طول دوران سامورایی در ژاپن، سپوکو به عنوان جبران شکست و یا نوعی اعتراض شمرده می شد.

رسم ساتی، که در حال حاضر عملی غیرقانونی در مراسم تشییع جنازه هندو است، این انتظار را مطرح می کرد که بیوه دست به قربانی کردن خود بزند و برای این کار خود را خواسته یا ناخواسته و تحت فشار خانواده و جامعه، بر روی تل هیزم مراسم تشییع جنازه شوهرش بیندازد. قبلاً خودکشی و اقدام به خودکشی جرم محسوب می شد و مجازات در پی داشت، اما اکنون دیگر در اکثر کشورهای غربی چنین نیست. این کار همچنان در بسیاری از کشورهای اسلامی جرم محسوب می شود. در قرن بیستم و بیست و یکم، از خودکشی به شکل قربانی کردن خود به عنوان روشی برای اعتراض استفاده می شود، و کامیکازی و بمب گذاری های انتحاری به عنوان تاکتیک های نظامی یا تروریستی مورد استفاده قرار می گیرند.

حکم خودکشی در اسلام

علل خودکشی

در منابع دینی و تجربی علل و عوامل بسیاری در سطوح مختلف فردی، اجتماعی و خانوادگی، برای خودکشی مطرح شده است، تا آنجا که نزدیک به ۵۰ علت و انگیزه برای ارتکاب این عمل برشمرده اند. برخی از این علتها عبارت است از:احساس پوچی، اعتیاد، شهوت رانی و عشق بازی، زنا، شرابخواری، قماربازی، بی صبری در برابر مشکلات زندگی و بلاها، غرور، حسادت، خیانت، خشم و غضب و لجاجت، ترس از کیفر، ارتکاب جرم، ندامت و سرزنش وجدان، خیانت همسر یا معشوقه به شوهر، ازدواج اجباری، اختلافهای خانوادگی، بارداری نامشروع، دلتنگیهای خانوادگی، ورشکستگی مالی و روحی، عشق به پول و ثروت (دنیاپرستی و دنیاطلبی)، فقر مالی، عدم اعتماد به نفس در مبارزه با مشکلات، انتقام جویی، حب مقام، بیماریهای صعب العلاج و غیرقابل تحمل، علیلی و ناتوانی، بیماریهای روانی مانند افسردگی و جنون ادواری، طلاق و شکست در زندگی و عدم موفقیت در تشکیل خانواده، اختلالات روانی و شخصیتی والدین و تأثیر آن بر فرزندان، اعتیاد یکی از والدین یا هر دو، بدآموزیهای وسایل ارتباط جمعی، فقر فرهنگی و معنوی و اخلاقی، یأس و ناامیدی نسبت به آینده، شهر نشینی و اضطرابهای ناشی از آن، افزایش انحرافات اجتماعی، بی عدالتیهای اجتماعی و شکاف طبقاتی، بیزاری از زندگی، مشکلات خانوادگی و…

۱٫ ضعف ایمان و اعتقاد دینی:

علتهایی چون احساس پوچی، یأس و ناامیدی نسبت به آینده و بن بست فکری، بی صبری و امثال اینها، ناشی از ضعف اعتقاد و نداشتن شناخت کافی از خداوند متعال و عدم شناخت جایگاه انسان و فلسفه آفرینش اوست. اگر کسی ایمان عمیق و اعتقاد جازم به خداوند داشته باشد، و بداند که خدا جهان هستی و بخصوص انسان را که اشرف مخلوقات این عالم است، هدفمند و غایتمند آفریده، هیچ گاه احساس پوچی و یأس و ناامیدی بر زندگی وی سایه نمی افکند. و اگر به قدرت مطلقه خداوند باور داشته باشد و بداند که همه چیز در برابر قدرت او ناتوان و هیچ است، در هنگام بروز مشکلات به خدا تکیه می کند، و با توکل به خداوندو دعا به درگاه باری تعالیو با یاد و نام او که آرامبخش دلهاست، می تواند مشکلات را یکی پس از دیگری پشت سر بگذارد و موجبات آرامش روحی و قوت قلب و عزت نفس را فراهم سازد.

باید توجه داشت که انسان واقعا عاجز از دانستن فلسفه پیش آمدها و ناملایمات زندگی است؛ چرا که علم انسان در برابر این کارها خیلی ناچیز و کم است خیلی از کارها به نظر انسان خوب است و از آنها احساس خوشحالی می کند، ولی نمی داند که آن اعمال به ضرر اوست، یا بالعکس، از برخی چیزها ناراحت و غمگین می شود و احساس بدی نسبت به آنها دارد و آن را شر و بدبختی می داند، در حالی که ممکن است همانها خیر و صلاحش باشند. طبق بیان امام امیرالمؤمنین علیه السلام خداوند کارها را مطابق مقتضای مصالح جاری می کند، نه بر طبق میل و رضایت انسان.

۲٫ ضعف معنویت و اخلاق دینی:

بسیاری از عوامل خودکشی مانند:حسادت، کینه توزی، لجاجت، خشم و غضب، خیانت، غرور، زنا، شرابخواری، قماربازی، حب مقام، انتقام جویی، بارداری نامشروع، ازدواجهای اجباری و امثال اینها ناشی از ضعف معنویت و رعایت نکردن مسائل اخلاقی و دینی است. در فرهنگ اسلامی طبق بیان آیات و روایات تمام اعمال انسان بخصوص گناهان کبیره دارای آثار و پیامدهایی است، و به اصطلاح اثر وضعی دارد، به همین جهت در اسلام از انجام گناه و کارهای خلاف اخلاق به شدت نهی شده است.

۳٫ توجه بیش از حد به خواسته های حیوانی:

شهوت رانی افراطی و عشق بازی نامشروع، عشق به مال و ثروت (دنیاطلبی و دنیادوستی) و… خواسته های حیوانی هستند و از عوامل خودکشی می باشند.

۴٫ عوارض طبیعی:

مانند جنون و اختلالات روانی، ترس از کیفر، بیماریهای صعب العلاج، نقیصه هایی در ساختمان جمجمه، ضایعات قلبی و کبدی، صرع و… .

آثار و عواقب خودکشی

خودکشی به سان ناهنجاریهای دیگر جامعه، دارای عواقب و پیامدهای سخت فردی و اجتماعی است. کسانی که خودکشی می کنند، اگر عمل آنها باعث مرگشان شود، هرچند ممکن است ظاهرا از رنج و درد و مشکلات دنیا آزاد شوند، امّا بنا به اعتقادات دینی به عذابهای سخت و دردناک گرفتار می گردند؛ و از زمره کسانی می شوند که بطور دائم در آتش بسیار سخت جهنم می سوزند. علاوه بر روایات گذشته در بحث حرمت خودکشی، روایات فراوان دیگری نیز درباره آثار شوم این عمل وارد شده است که در این بخش به برخی از آنها اشاره می کنیم:

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

«مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِحَدیدَهٍ فَحَدیدَته فی یَده یُجاءُ بِها فی بَطْنِه فی نارِ جَهَنَّمَ خالِدا فیها مُخَلّدا أبدا، ومَنْ شَرِبَ سَمّا وَقَتَلَ نَفْسَهُ، فَسَمُّهُ فی یَدِهِ یَتَحَسّاهُ فی نارِ جَهَنَّمَ خالِدا فیها أبَدا، وَمَنَ تَرَدّی مِنْ جَبَلٍ، فَقَتَلَ نَفْسَهُ فهو یَتردّی فی نار جهنّم خالدا فیها مُخلّدا أبَدا؛

کسی که بوسیله آهن خودکشی کند پس آهن پاره بدست که (قسمتی از آن) به شکمش فرو رفته آورده می شود، و وارد آتش جهنم می گردد. ودر آن بطور أبد و همیشگی خواهد سوخت، و کسی که با خوردن سمّ خودکشی کند، پس سمّ در دست به آتش جهنم انداخته می شود و در آن بطور دائم خواهد سوخت، و کسی که خود را با پرت کردن از کوه به قتل برساند، پس به آتش جهنم پرت می شود و در آن تا أبد خواهد ماند.»

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در روایت دیگری می فرماید:«مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِسَمٍّ، عُذِّبَ بِهِ؛ کسی که با خوردن سم خودکشی کند، با همان سمّ معذّب خواهد شد.»

و نیز می فرماید:

«مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِشَی ءٍ أو ذبِحَ، ذَبَحَهُ اللّه ُ بِهِ فی نارِ جَهَنَّمَ؛ کسی که با چیزی یا ذبح خود، خودکشی کند، خداوند بوسیله همان چیز او را در آتش جهنم ذبح خواهد کرد.»

ابوسعید خدری می گوید:ما در جنگها و غزوات به صورت کاروانهای نوزده نفری بیرون می رفتیم و کارها را در میان خود تقسیم می کردیم. یکی در چادر می ماند، یکی برای یارانش کار می کرد؛ غذایشان را درست می نمود و شترانشان را آب می داد. عده ای هم پیش پیامبر صلی الله علیه و آله می رفتند. اتفاقا در کاروان ما مردی بودکه کار سه نفر را انجام می داد؛ هم هیزم جمع می کرد، هم آب می آورد و هم غذا پخت می کرد. این موضوع، به عرض پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رسید. حضرت فرمودند:«ذلکَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ النّارِ؛ او اهل دوزخ است.» ما تعجب کردیم. وقتی که با دشمن روبرو شدیم و به جنگ پرداختیم، آن مرد مجروح شد، تیری برداشت و خودش را با آن کشت. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:«گواهی می دهم که من رسول خدا و بنده او هستم.»

یکی دیگر از پیامدهای خودکشی این است که باعث سرافکندگی و شرمندگی خانواده ها در جامعه و در میان اقوام می گردد، و چه بسا سبب اختلاف و زد و خورد، طلاق و از هم پاشیده شدن خانواده ها و حتی ممکن است به قتل و خودکشی دیگری منجر شود.

از آثار دیگر خودکشی این است که این عمل باعث افزایش ناهنجاریها و انحرافات جامعه می شود. هر قدر خودکشی بیشتر شود، نابسامانیهای اجتماعی نیز بیشتر می گردد. خودکشی جوانان باعث از بین رفتن سرمایه های انسانی جامعه است. و خودکشی پدر و مادر سبب افزایش تعداد افراد بی سرپرست در جامعه بوده، در نتیجه موجب بالارفتن نرخ انحرافها و بزهکاریها در جامعه می گردد.

چندنکته در مورد خودکشی

بنابراین اگر شخصی از روی اختیار و با وجود آگاهی و توجه اقدام به خودکشی کند، مرتکب گناه کبیره شده است و برزخ خوبی در انتظارش نخواهد بود. اگر در اثر خشم یا حمله عصبی یا موارد دیگری که اختیار را از انسان سلب می کند ،اقدام به این کار کرده باشد ، امید است که مورد مغفرت خدای متعال قرار بگیرد و از این جهت مورد مؤاخذه قرار نخواهد گرفت. حال اگر گناهان دیگری داشته باشد ، حسابش جدا است . به مقتضای گناهانش در صورت توبه نکردن یا توبه کردن حالات مختلفی می تواند در برزخ داشته باشد.

ما هم موظفیم از کسانی که دشمنی آنان با خدا قطعی است ،بیزاری بجوییم ،ولی دشمنی خودکشی کننده با خدا، قطعی نیست . چه بسا توبه او قبول شده و در حالی که جزو محبوبان خداست، از دنیا رفته باشد ، و یا خودکشی او از روی اختیار نباشد. بنابر این حق داریم برای آنان طلب رحمت کنیم و برای شان خیرات بفرستیم.

۱٫کسی که انتحار (خودکشی )می کند، تمام عقوبت هایی که بر قتل نفس مترتب می شود، برای او هم هست . چنان که در آیه “ولا تقتلوا انفسکم “(سوره نساء آیه ۲۹)

خودکشی ممنوع شده است و نیز آیه “و لا تلقوا بایدیکم الی التهلکه”(سوره بقره آیه ۱۹۵) خود را به دست خود به هلاکت نیفکنید

۲٫از حضرت امیرالمؤمنین (ع)روایت است” مؤمن ممکن است به هر نوع مرگی بمیرد، اما خودکشی نمی کند. کسی که بتواند جان خود را حفظ کند و از قاتل خود جلوگیری ننماید و کشته شود، قاتل خود خواهد بود”( وسائل الشیعه، کتاب قصاص، باب۵)

۳٫حضرت باقر(ع)فرمود:”مؤمن به هر بلایی مبتلا می شود و به هر قسم مردنی می میرد جز این که خود را نخواهدکشت

۴٫حدیث دیگر از امام صادق (ع)آمده است :”کسی که عمداً خود را بکشد، همیشه در آتش جهنم خواهدبود

۵٫خودکشی به هر وسیله حرام است ، حتی اگر بیماری به قصد زودتر مردن ، خود را مداوا نکند و در نتیجه بمیرد، که نوعی خود کشی است .( عبدالحسین دستغیب، گناهان کبیره، ج ۱، ص ۱۱۲)

۶٫خیانت در امانت؛ کم گناهی نیست…

روزی که انسان خلق شد؛ “خداوند از روح خود در او دمید” *. خداوند روح خودش رو در وجود آدم به ودیعه نهاد:یک امانت!

* سوره ی مبارکه ی “حجر” / آیه ۲۹ |||| سوره ی مبارکه ی “ص” / آیه ی ۷۲

۷٫همینطور درآیات ۲۹ و ۳۰ سوره مبارکه ی “نساء”؛ مستقیماً به موضوع خودکشی (انتحار) و عدم رضایت خدا از این کار اشاره شده.

درادامه ی آیه ۲۹، خداوند فرموده که « ان الله کان بکم رحیما »

– خداوند اونقدر مهربون هست؛ که نیازی به خودکشی نداشته باشیم….

نظر اسلام نسبت به خودکشی:

حیات آدمی اولین و عظیم ترین نعمتی است که خداوند آن را برای رسیدن به تکامل و صعود به قلّه های رفیع و عالی معنوی به انسان عطا فرموده است. ازاین رو نه تنها دیگران نمی توانند صدمه ای به این نعمت الهی وارد سازند، بلکه خود شخص نیز به هیچ عنوان حق ندارد آن را از بین ببرد و بر وی واجب است پیوسته از جان خویش پاسداری و محافظت کند. مالک اصلی انسان خداوند متعال است و نفس انسانی امانت الهی است؛ از این رو باید از این امانت خوب محافظت کرد و از بین بردن آن خیانت در امانت الهی است.

البته فقط در راه خدا می توان جان خویش را فدا نمود. چون حفظ دین الهی و ارزشهای والای دینی ـ که همان راه خداوند است ـ از جان انسان بالاتر، ارزشمندتر و مهمتر است. لذا سید و سالار شهیدان و سرور آزادگان حضرت امام حسین علیه السلام و دیگر شهدای راه خدا، جان خویش را تقدیم نمودند.

در حقیقت این خود یکی از راههای رسیدن به کمال، بلکه بهترین و عالی ترین آن است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِشَی ءٍ مِنَ الدُّنیا عُذِّبَ بِهِ یَوْمَ الْقِیامهِ؛ کسی که بوسیله چیزی از دنیا خودکشی کند، در روز قیامت بوسیله همان چیز عذاب خواهد شد.»

حرمت خودکشی در اسلام

خودکشی در فرهنگ اسلامی به معنای عقب نشینی از نیل به غایت کمال و سقوط به وادی حسرت و ناکامی است.

بدین جهت این عمل از نظر اسلام حرام و محکوم است. چنانکه در قرآن کریم می فرماید:«وَلا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إنَّ اللّه َ کانَ بِکُمْ رَحیما، وَمَنْ یَفْعَلْ ذلک عُدْوانا وَظُلْما فَسَوْفَ نُصْلیهِ نارا»؛۱ «و خودکشی نکنید! خداوند نسبت به شما مهربان است. و هر کس این عمل را از روی تجاوز و ستم انجام دهد، به زودی او را در آتشی وارد خواهیم کرد.»

کلمه «لاتَقْتُلُوا» صیغه نهی است و دلالت بر وجوب ترک عمل دارد.

خودکشی از گناهان کبیره

روایات متعددی نیز درباره مذمت خودکشی وارد شده است. در این روایات، صاحبان این عمل اهل جهنم قلمداد شده و بهشت برای آنها حرام شمرده شده است. در ذیل به چند نمونه از روایات اشاره می کنیم:

۱٫ أبی ولاّد می گوید:از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود:«مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ مُتَعَمِّدا فَهُوَ فی نارِ جَهَنَّمَ خالِدا فیها؛ هر کس عمدا خودکشی بکند، همیشه در آتش دوزخ خواهد بود.

۲٫رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِشَی ءٍ مِنَ الدُّنیا عُذِّبَ بِهِ یَوْمَ الْقِیامهِ؛کسی که بوسیله چیزی از دنیا خودکشی کند، در روز قیامت بوسیله همان چیز عذاب خواهد شد.

و در روایت دیگر می فرماید:«الذی یَخْنُقُ نَفْسَهُ یَخْنُقُها فِی النّارِ، وَالّذی یَطْعَنُها فی النار؛۴ کسی که خودش را خفه کند، خویشتن را در آتش (دوزخ) خفه کرده است و کسی که به خودش نیزه زند، در آتش باشد.

و نیز فرمود:«کان فیمن قبْلَکُمْ رَجُلٌ بِهِ جرحٌ فَجَزَعَ فَأَخَذَ سِکّینا فَخَزَّ بِها یَدَهُ فَمارَقَأَ الدَّمُ حَتّی ماتَ، فَقال اللّه ُ:بادَرَنی عَبدی بِنَفْسِهِ؟! …قد حَرَّمتُ عَلَیه الجَنَّهَ؛ میان انسانهای پیش از شما، مردی جراحتی برداشت و از شدّت بی تابی کاردی برداشت و با آن دستش را قطع کرد و از شدّت خونریزی مُرد، پس خداوند فرمود:بنده ام، در گرفتن جان خود بر من پیشی گرفت… هر آینه بهشت را بر او حرام کردم.

۳٫امام باقر علیه السلام فرمود:«إنَّ المُؤْمِنَ یُبْتَلی بِکُلِّ بَلِیَّهٍ وَیَمُوتُ بِکُلِّ میتَهٍ إلاّ أَنَّهُ لایَقْتُلُ نَفْسَهُ؛۶ مؤمن ممکن است به هر بلائی مبتلا شود و به هر نوع مرگ بمیرد، امّا خودکشی نمی کند.

۴٫عمرو بن عبید بصری می گوید:«در یکی از جلسات امام صادق علیه السلام شرکت نمودم، پس از ورود و عرض ادب، شروع به خواندن این آیه نمودم که:«والَّذینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الاثْمِ»؛۷ «آنانکه از گناهان کبیره پرهیز می کنند.» بعداز خواندن این آیه لحظه ای سکوت کردم. امام صادق علیه السلام فرمود:عمرو چرا سکوت کردی؟ عرض کردم:ای پسر رسول خدا! گناهان کبیره را برایم مشخص کنید. حضرت فرمود:ای عمرو! بزرگترین گناهان چند قسم است:

الف. شریک قائل شدن برای خداوند؛

ب. ناامیدی از خداوند متعال؛

ج. عاق والدین؛

د. کشتن نفسی که خداوند آن را حرام کرده است.۸

هم کشتن دیگران می گردد.

از مجموع آیات و روایات گذشته استفاده می شود که خودکشی از نظر اسلام از گناهان کبیره محسوب می شود، انجام آن حرام می باشد، و مرتکبین آن اهل دوزخ اند. حتی برخی از گروههای اهل سنت مانند حنبلیها کسی را که خودکشی می کند کافر دانسته و نماز میت را برای او واجب نمی دانند آنها در این باره به این حدیث استدلال می کنند که:«إنَّ رَجُلاً قَتَلَ نَفْسَهُ بِمَشاقِصٍ، فَقالَ رَسُول اللّه صلی الله علیه و آله :اَمّا أَنَا فَلا أُصَلِّی عَلَیْهِ؛ مردی با نیزه خودکشی کرد و رسول خدا فرمود:من بر این شخص نماز نمی خوانم.

دیدگاه های مذهبی

یک بیوه هندو خودش را با جسد شوهرش می سوزاند، دهه ۱۸۲۰٫در بسیاری از اشکال مسیحیت، خودکشی گناه تلقی شده است، و این امر به طور عمده بر اساس نوشته های متفکران بانفوذ مسیحی در قرون وسطی مانند سنت آگوستین و توماس آکویناس مقدس بوده است. اما به عنوان مثال خودکشی در بیزانس و طبق فرمان یوستینیانوس مسیحی گناه در نظر گرفته نمی شد. . در آموزه های کاتولیک، مبنای این استدلال عبارت است از فرمان «مکش» (که در عهد جدید نیز از زبان عیسی در متی ۱۹:۱۸ اعلام شده است)، و همچنین این ایده که زندگی هدیه ای از سوی خداوند است و نباید رد شود، و این مسئله که خودکشی مخالف «نظم طبیعی» بوده و در نتیجه دخالت در طرح جامع خداوند برای جهان است.

با این حال، اعتقاد بر این است که بیماری های روانی و یا ترس شدید از درد و رنج کشیدن مسئولیت کسی که دست به خودکشی می زند را کاهش می دهد. استدلال های مخالف عبارتند از:ترجمه دقیق تر فرمان ششم به صورت «قتل مکن» که لزوماً در مورد خود مصداق ندارد. اینکه خدا به انسان اراده آزاد داده است؛ اینکه گرفتن جان خود بیش از درمان بیماری، قانون خدا را نقض نمی کند؛ و اینکه چند مورد خودکشی توسط پیروان خدا در کتاب مقدس ثبت شده و هیچ محکومیتی شدیدی هم ذکر نگردیده است.

یهودیت بر اهمیت ارزش دادن به این زندگی پرداخته است، و در نتیجه خودکشی به مثابه انکار خوبی خدا در جهان است. با وجود این، یهودیان در شرایط دشوار و زمانی که به نظر می رسید هیچ چاره ای جز کشته شدن و یا اجبار به خیانت به دین خود نداشتند، اقدام به خودکشی فردی یا خودکشی گروهی می کردند (به عنوان مثال نگاه کنید به ماسادا، نخستین آزار و اذیت یهودیان فرانسه و قلعه یورک) و حتی در مناجات نامه های یهودی به عنوان یک یادآوری تلخ آمده است:«زمانی که چاقو بر روی گلو است»، و به کسانی اشاره دارد که «برای تقدیس نام خداوند» می میرند (نگاه کنید به شهادت). مقامات یهودی پاسخ های متناقضی به این اقدامات داده اند، برخی آن ها را نمونه هایی از شهادت قهرمانانه در نظر گرفته، در حالی که دیگران گرفتن جان خود را با وجود پیش بینی شهادت اشتباه دانسته اند.

خودکشی در اسلام مجاز نیست. در هندوئیسم به طور کلی خودکشی مورد سرزنش است و در جامعه معاصر هندو درست به اندازه قتل دیگری گناه تلقی می شود. کتاب مقدس هندوها عنوان می کند که کسی که اقدام به خودکشی نماید به بخشی از جهان روح تبدیل خواهد شد و در زمین سرگردان خواهد شد تا زمانی که اگر خودکشی نمی کرد تا آن زمان زنده می ماند. با این حال، هندوئیسم حق پایان دادن به زندگی خود را به مردان از طریق عمل غیرخشونت آمیز روزه گرفتن تا دم مرگ می پذیرد که پرایوپاوسا نامیده می شود. اما پرایوپاوسا تنها منحصر به افرادی است که هیچ تمایل و یا جاه طلبی ندارند، و هیچ گونه مسئولیتی در این زندگی برای آن ها باقی نمانده است. در جینیسم نیز عمل مشابهی به نام سانثارا وجود دارد. رسم ساتی و یا خودسوزی زنان بیوه در قرون وسطی در جامعه هندو شایع بود.

آیات قرآن در رابطه با نکوهش خودکشی

خداوند متعال در آیه ۲۹ سوره نساء در این باره فرموده است:«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَأْکُلُواْ أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَن تَکُونَ تِجَارَهً عَن تَرَاضٍ مِّنکُمْ وَلاَ تَقْتُلُواْ أَنفُسَکُمْ إِنَّ اللّهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیمًا؛ ای کسانی که ایمان آورده ‏اید اموال همدیگر را به ناروا مخورید مگر آن که داد و ستدی با تراضی یکدیگر از شما [انجام گرفته] باشد و خودتان را مکشید زیرا خدا همواره با شما مهربان است».

مرحوم علامه طباطبایی ، مفسر بزرگ قرآن در رابطه با این آیه شریفه فرموده است:عبارت «إِن َّ اللَّه َ کَان َ بِکُم ْ رَحِیمًا» که به دنبال «وَلاَ تَقْتُلُوَّاْ أَنفُسَکُم » بیان شده ، بیان گر این مطلب است که خود را در مخاطره قتل نفس نیفکنده ، سبب و زمینه آن را فراهم نکنید».

برخی دیگر فرموده اند:این قسمت از آیه شریف ؛ یعنی «إِن َّ اللَّه َ کَان َ بِکُم ْ رَحِیمًا» بدان معناست که خداوند مهربان ، نه تنها راضی نمی شود دیگری شما را به قتل برساند، بلکه به خود شما هم اجازه نمی دهد که با رضایت خود، خویشتن را به دست نابودی بسپارید.

حکم خودکشی در اهل سنت

افزون بر آیه شریف مزبور که به طور مستقیم از خودکشی جلوگیری کرده ، آن را حرام دانسته است ، آیات دیگری وجود دارد که به طور کلی ، قتل نفس را حرام می دانند که به گونه ای غیر مستقیم شامل خودکشی می شود، چراکه در خودکشی هم بالاخره نفسی بدون هیچ مجوز شرعی به قتل می رسد که از جمله آیات مزبور می توان به آیه ۹۳ سوره نساء و ۳۲ سوره مائده اشاره کرد.

خداوند متعال در آیه ۹۳ سوره نساء فرموده است:«وَمَن یَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِیهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَیْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِیمًا؛ و هر کس عمداً مؤمنی را بکشد کیفرش دوزخ است که در آن ماندگار خواهد بود و خدا بر او خشم می‏ گیرد و لعنتش می‏ کند و عذابی بزرگ برایش آماده ساخته است».

همچنین در آیه ۳۲ سوره مائده فرموده است:«مِنْ أَجْلِ ذَلِکَ کَتَبْنَا عَلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَیْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِی الأَرْضِ فَکَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعًا وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا وَلَقَدْ جَاءتْهُمْ رُسُلُنَا بِالبَیِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ کَثِیرًا مِّنْهُم بَعْدَ ذَلِکَ فِی الأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ؛ از این روی بر فرزندان اسرائیل مقرر داشتیم که هر کس کسی را جز به قصاص قتل یا [به کیفر] فسادی در زمین بکشد چنان است که گویی همه مردم را کشته باشد و هر کس کسی را زنده بدارد چنان است که گویی تمام مردم را زنده داشته است و قطعاً پیامبران ما دلایل آشکار برای آنان آوردند [با این همه] پس از آن بسیاری از ایشان در زمین زیاده ‏روی می‏ کنند».

روایت شده که امام جعفرصادق(ع) فرموده است:اگر کسی به طور عمد خود را بکشد، همواره در آتش جهنم خواهد بود و نیز امام علی(ع) فرموده است:«مؤمن ممکن است به هر نوع مرگی بمیرد، اما خودکشی نمی کند. پس کسی که بتواند خون خود را حفظ کند و با این وجود از قاتل خود جلوگیری نکند تا کشته شود، قاتل خود خواهد بود».

همچنین امام محمد باقر(ع) فرموده است:به درستی که مؤمن به هر بلایی مبتلا می شود و به هر قسم مردنی می میرد، جز این که او خود را نخواهد کشت».

کسانی که خودکشی می کنندآیا از شفاعت ائمه اطهار و شهدا برخوردار می شوند.

شرایطی را برای شفاعت شوندگان ذکر شده است که اگر کسی این صفات و شرایط را داشته باشد مورد شفاعت پیامبر و ائمه و سایر شفعاء قرار می گیرد که از جمله آنها:

۱٫ شرک نورزیدن به خدا است، پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می فرمایند:اگر خدا بخواهد من شفاعت می کنم برای کسی که می میرد و ذره ای به خدا شرک نمی نورزد.

۲٫ اقرار به شهادتین با اخلاص:رسول الله می فرماید:شفاعت من برای کسی است که به (لا اله الا الله) شهادت دهد و مخلص باشد و قلبش زبانش را تصدیق کند و زبانش قلبش را.

۳٫ دشمنی نداشتن با اهل بیت کسی که بغض و دشمنی اهل بیت را در دل داشته باشد به شفاعت نائل نمی شود.

۴٫ داشتن ولاء و محبت و عهد اهل بیت عصمت و طهارت .

آن چه از موارد فوق که در حقیقت شرایط ایمان است استفاده می شود ، این است که کسی که با ایمان از دنیا برود به این معنا که تصدیق و اقرار قلبی به باورهای دینی داشته باشد، و منکر آنها نباشد این ایمان در دنیا و آخرت برای او نتایجی را به دنبال خواهد داشت، در دنیا مال و جان و آبروی او محترم است، لذا کسی که به ظاهر و زبان اقرار به ایمان کرده باشد و انکار دین نکرده باشد تمام احکام مسلمانان بر او بار خواهد شد، حتی اگر خودکشی کرده باشد و در آخرت اگر با ایمان مرده باشد و لو گنهکار باشد, امکان شفاعت شافعان برای او وجود خواهد داشت. چرا که ممکن است مؤمن دارای لغزش و گناه باشد ولی از ایمان خارج نشده باشد و به کفر و شرک نرسیده باشد و صفات و شرایط شفاعت شوندگان را داشته باشد. البته روشن است که ایمان برای کسی تا قیامت باقی خواهد ماند که ایمان را تا لحظه مردن حفظ کند و با ایمان از دنیا برود، می تواند امید به شفاعت هم داشته باشد. و چه بسا افرادی بوده اند که ظاهراً مومن بودند امّا در آخرین لحظات مرگ منکر آن شده اند.

نظر اهل سنت درباره خودکشی

همه علماء اهل سنت اجماع دارند که شخصی که خود را بکشد گناه او از گناه کسی که دیگری را می کشد بیشتر است . بعضی از علماء گفته اند کسی که خود را می کشد او را غسل ندهید و بر او نماز نخوانید و او را مثل سنگی دفن کنید، اما قول مختار مذاهب اهل سنت نیست. بعضی از علما معتقدند توبه چنین شخصی پذیرفته نمی شود. ظاهر احادیث بر جاودانگی او در جهنم صدق می کند.

اما آیا چنین شخصی کافر است و نظر نهایی علمای اهل سنت در این باره چیست؟ در احادیث اینگونه آمده است :«أن النبی (ص) قال :من تردی من جبل فقتل نفسه فهو فی نار جهنم خالدا مخلدا فیها» حضرت ابوهریره(رض) روایت می کند که آنحضرت(ص) فرمودند :هر کس خود را از کوهی پرت کند و کشته شود برای همیشه در جهنم خواهد بود .

جندب از رسول خدا(ص) نقل می کند:شخصی زخمی بود و توان تحمل درد خود را نداشت و خود را کشت، آنحضرت(ص) فرمودند که خدا فرموده :این انسان جان خود را نابود کرد من هم بهشت خود را بر او حرام میکنم .

اما علما می فرمایند :این حکم برای کسی است که -نعوذ بالله- خودکشی را حلال بداند و چنین شخصی کافر است و برای همیشه در جهنم خواهد بود .

اما اکثر علمای اهل سنت می فرمایند :که این شخص کافر نمی شود اما فاسق است و گنهکار به گناه کبیره و بعد از شرک به خدا بزرگترین گناه را در دنیا انجام داده است .

علمای اهل سنت بر این نظر هستند که شخصی که خودکشی می کند او را غسل دهند و بر او هم نماز بخوانند و جاودانگی وی در جهنم، در صورتی است که این شخص خود را بکشد و کشتن خود را جایز بداند و توبه چنین شخصی هم در موقع انجام این کار پذیرفته نمی شود.

ابن عابدین(ره) می گوید اینکه اصلا توبه پذیرفته نمی شود این درست نیست ، اگر کسی مقدمات کشتن خود را فراهم کرد اما کشته نشد و نجات یافت و بعد از ارتکاب این گناه توبه کرد توبه اش پذیرفته می شود و اگر در موقع ارتکاب گناه توبه کرد ، توبه اش قبول نمی شود چون لحظات آخرش است .

اما بعضی از علماء از جمله حنابله می گویند :رهبر مسلمانها و بزرگ مسلمانها نباید بر شخصی که خودکشی نموده نماز بخواند.

استدلال علمای حنبلی مذهب این است که شخصی خدمت پیامبر(ص) حاضر شد و عرض کرد فلانی مرده ، پرسیدند:چطوری مرده؟ عرض کرد:خود را کشته است، آنحضرت(ص) باز پرسیدند:تو دیدی که خود را کشته؟عرض کرد:بله، ایشان فرمودند:من در نماز جنازه چنین شخصی حضور نمی یابم.

آمار ۱۰ کشور اول در خودکشی

رتبه نام کشور آمار خودکشی در سال ۲۰۱۲ از هر ۱۰۰ هزار نفر
۱ گویان ۴۴٫۲
۲ کره جنوبی ۲۸٫۹
۳ سریلانکا ۲۸٫۸
۴ لیتوانی ۲۸٫۲
۵ سورینام ۲۷٫۸
۶ موزامبیک ۲۷٫۴
۷ تانزانیا و نپال ۲۴٫۹
۹ قزاقستان ۲۳٫۸
۱۰ بروندی ۲۳٫۱

اما ایران با وجود میزان روزانه حدود ۱۰ خودکشی رتبه مناسبی دارد. هر هفته حدود ۷۷ نفر در ایران خودکشی می‌کنند که شاید نشان دهد خودکشی ۴ نفر در هفته‌های اخیر آمار نگران‌کننده‌ای نباشد. البته آخرین آماری که پزشکی قانونی درباره آمار خودکشی در ایران ارائه کرده، کاهش ۱.۸ درصدی را نشان می‌دهد.

رتبه ایران در رابطه با خودکشی

رتبه نام کشور آمار خودکشی در سال ۲۰۱۲ از هر ۱۰۰ هزار نفر
۱۱۵ توگو، هندوراس ۵٫۵
۱۱۷ کلمبیا، سنگال ۵٫۴
۱۱۹ مراکش ۵٫۳
۱۲۰ مقدونیه، ایران ۵٫۲
۱۲۲ اسپانیا ۵٫۱
۱۲۳ ویتنام، گامبیا ۵

 

پسندیدم(0)نپسندیدم(0)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *